محتواي اين كتاب، شامل مجموعه اي از آزمايش هاي ساده اما با مفهومي وسيع از نظر مطالب شيمي نظري مي باشد كه كاربرد آن در رشته هاي غير شيمي نيز مفيد است. در اين مجموعه به زمانبندي آزمايش ها اهميت زيادي داده شده است. به همين علت در روش آزمايش ها از حداقل وسايل و مواد شيميايي و در بعضي از آزمايش ها به مقدار ميكرو از آنها استفاده شده است.

كتاب حاضر براي دانشجويان اكثر رشته هاي علوم پايه، شيلات، محيط زيست، مهندسي شيمي، مهندسي صنايع غذايي و به خصوص رشته شيمي مفيد مي باشد.

كتاب «آزمايشگاه شيمي عمومي ۱» در ۲۵۷ صفحه و به قيمت ۴۰ هزار ريال به چاپ رسيده است.

فصل اول : آشنايي با وسائل و مواد آزمايشگاهي و تعيين درصد خطاهاي آنها

۱ـ۱ شناسايي برخي وسائل شيشه‌اي و كاربرد آنها....................................................... ۱۷

۱ـ۱ـ۱ تميز كردن وسائل شيشه‌اي............................................................................... ۲۵

۱ـ۱ـ۲ نكات ويژه‌اي در مورد ظروف شيشه‌اي اندازه‌گيري حجم............................................ ۲۵

۱ـ۲ وسائل اندازه گيري دما........................................................................................ ۲۶

۱ـ۳ وسائل اندازه گيري دانسيته.................................................................................. ۲۷

۱ـ۴ ترازوها............................................................................................................. ۲۹

۱ـ۴ـ۱ حساسيت ترازو............................................................................................... ۳۳

۱ـ۴ـ۲ طرز كار با ترازوي ۳ اهرمي................................................................................. ۳۴

۱ـ۵ بك‌ها يا چراغ گازهاي آزمايشگاهي........................................................................ ۳۶

۱ـ۶ سانتريفوژ......................................................................................................... ۳۹

۱ـ۷ آشنايي با مواد آزمايشگاهي و علائم ايمني آنها...................................................... ۴۰

فصل دوم: روشهاي كار آزمايشگاهي........................................................................... ۵۴

۲ـ۱ مسائل ايمني و مقررات آزمايشگاهي.................................................................... ۵۲

۲ـ۲ روشهاي كار آزمايشگاهي.................................................................................... ۵۲

۲ـ۲ـ۱ روش وارد كردن لوله شيشه‌اي در داخل درپوش لاستيكي سوراخدار.......................... ۵۲

۲ـ۲ـ۲ روش تميز كردن ظروف شيشه‌اي........................................................................ ۵۲

۲ـ۲ـ۳ روشهاي دفع مواد شيميايي.............................................................................. ۵۲

۲ـ۲ـ۴ روش تهيه محلولها........................................................................................... ۵۳

۲ـ۲ـ۵ روش جمع آوري گازها....................................................................................... ۵۴

۲ـ۲ـ۶ روش نمونه برداري و انتقال مواد جامد.................................................................. ۵۶

۲ـ۲ـ۷ روش انتقال مايعات و محلولها............................................................................. ۵۷

۲ـ۲ـ۸ روش جداكردن جامد از مايع............................................................................... ۵۷

الف ـ روش ته نشيني.............................................................................................. ۵۷

ب ـ روش استفاده از كاغذ صافي................................................................................ ۵۸

ج ـ روش جداسازي با استفاده از سيستم خلا.............................................................. ۵۹

د ـ روش سانتريفوژ.................................................................................................. ۵۹

۲ـ۲ـ۹ روش آماده سازي هود روميزي............................................................................ ۶۰

۲ـ۲ـ۱۰ روش گرم كردن مايعات و جامدات....................................................................... ۶۰

الف ـ گرم كردن لوله آزمايش با شعله........................................................................... ۶۰

ب ـ گرم كردن ارلن ماير با شعله................................................................................. ۶۱

ج ـ گرم كردن بشر با شعله........................................................................................ ۶۱

دـ حمام آب گرم....................................................................................................... ۶۱

۲ـ۲ـ۱۱ روش تبخير مايعات......................................................................................... ۶۱

الف ـ تبخير مايعات غير قابل اشتعال............................................................................ ۶۲

ب ـ تبخير مايعات قابل اشتعال.................................................................................... ۶۲

۲ـ۲ـ۱۲ روش گرم كردن جامدات .................................................................................. ۶۲

الف‌ـ خشك كردن يا گداختن كروزه‌ها............................................................................ ۶۲

ب ـ گداخته كردن محتويات داخل كروزه در غياب هوا........................................................ ۶۳

ج ـ مشتعل كردن محتويات داخل كروزه......................................................................... ۶۳

۲ـ۲ـ۱۳ روش اندازه گيري حجم.................................................................................... ۶۳

الف ـ خواندن هلالي سطح مايع................................................................................. ۶۳

ب ـ استفاده از پيپت................................................................................................ ۶۴

ب ـ۱ آماده سازي پيپت............................................................................................. ۶۴

ب ـ ۲ پر كردن پيپت.................................................................................................. ۶۵

ب ـ۳ خالي كردن پيپت.............................................................................................. ۶۵

ب ـ۴ تميز كردن پيپت................................................................................................ ۶۶

ج ـ حجم سنجي يك مايع يا يك محلول........................................................................ ۶۶

ج ـ۱ آماده سازي بورت.............................................................................................. ۶۷

ج ـ ۲ آماده كردن محلول و تنظيم حجم آن در داخل بورت.................................................. ۶۷

ج ـ ۳ كاربا بورت....................................................................................................... ۶۷

ج ـ ۴ـ اضافه كردن تيترانت به ظرف محتوي نمونه............................................................ ۶۹

۲ـ۳ گزارش نويسي ................................................................................................. ۷۰

۲ـ۴ شيشه گري...................................................................................................... ۷۶

۲ـ۴ـ۱ دستور كار با لوله‌هاي شيشه‌اي......................................................................... ۷۶

۲ـ۴ـ۲ شكل دهي لوله‌هاي شيشه‌اي.......................................................................... ۷۸

الف ـ عمليات اتصال................................................................................................. ۷۸

ب ـ عمليات برش نقطه‌اي ........................................................................................ ۷۸

ج ـ عمليات خم كردن............................................................................................... ۷۸

د ـ توپي يا حبابي كردن............................................................................................ ۷۸

۲ـ۴ـ۳ عمليات مهم شيشه‌گري در آزمايشگاه................................................................ ۷۹

الف ـ بريدن و صيقلي كردن........................................................................................ ۷۹

 ب ـ ساختن قطره چكان........................................................................................... ۸۰

ج ـ خم كردن........................................................................................................... ۸۱

دـ ساختن لاوريا گازشوي.......................................................................................... ۸۲

هـ ـ متصل كردن لوله‌هاي پيركس در آزمايشگاه.............................................................. ۸۳

هـ ـ ۱ اتصال به شكل T............................................................................................. ۸۳

هـ ـ ۲ اتصال به شكلY.............................................................................................. ۸۴

فصل سوم آزمايشها

۳ـ۱ اندازه گيري و محاسبه خطاهاي آزمايشگاهي.......................................................... ۸۵

۳ـ۱ـ۱ محاسبه صحت و خطاي نسبي در يك اندازه‌گيري................................................... ۸۶

۳ـ۱ـ۲ محاسبه دقت آزمايش....................................................................................... ۸۶

۳ـ۱ـ۳ مقايسه صحت ۲ وسيله‌ شيشه‌اي..................................................................... ۸۶

الف ـ تعيين درصد صحت پيپت حبابدار نسبت به استوانه مدرج......................................... ۸۷

ب ـ تعيين درصد صحت پيپت مدرج نسبت به استوانه مدرج.............................................. ۸۷

۳ـ۲ محلول سازي.................................................................................................... ۸۹

۳ـ۲ـ۱ جرم مولي و موازنه.......................................................................................... ۸۹

۳ـ۲ـ۲ مفهوم مول..................................................................................................... ۸۹

۳ـ۲ـ۳ ظرفيت........................................................................................................... ۹۰

۳ـ۲ـ۴ مفاهيم غلظت................................................................................................ ۹۲

الف ـ مفهوم غلظت وزني (C) ................................................................................... ۹۲

ب ـ مفهوم غلظت درصدي......................................................................................... ۹۳

ج ـ مفهوم غلظت مولي يا مولاريته (C_m)...................................................................... ۹۴

۳ـ۲ـ۵ مفهوم اكي والان گرم (هم ارز گرم)..................................................................... ۹۴

۳ـ۲ـ۶ـ مفهوم نرماليته............................................................................................... ۹۵

الف ـ محاسبه نرماليته يك اسيد غليظ......................................................................... ۹۶

ب ـ محاسبه نرماليته اسيد يا باز مجهول...................................................................... ۹۶

ج ـ محاسبه نرماليته پس از رقيق شدن اسيد يا باز........................................................ ۹۷

۳ـ۲ـ۷ خلاصه كردن معادلات محلول سازي .................................................................... ۹۷

۳ـ۲ـ۸ مولاليته......................................................................................................... ۹۸

۳ـ۲ـ۹ كاربرد درصد وزني ـ وزني................................................................................... ۱۰۲

۳ـ۲ـ۱۰ـ كاربرد درصد وزني ـ حجمي............................................................................. ۱۰۳

۳ـ۲ـ۱۱ـ كاربرد درصد حجمي ـ حجمي.......................................................................... ۱۰۳

۳ـ۳ تيتراسيون (اندازه گيري حجمي اسيد و باز)............................................................. ۱۰۷

الف ـ استاندارد كردن سود يا تعيين دقيق نرماليته سود................................................... ۱۰۸

ب ـ سنجش كلريدريك اسيد با سود استاندارد شده....................................................... ۱۰۸

ج ـ تعيين درصد خلوص استيك اسيد در سركه با استفاده از تيتراسيون.............................. ۱۰۸

۳ـ۴ تيتراسيون اكسايش ـ كاهش (منگانومتري) و تعيين ارزش حجمي آب اكسيژنه............... ۱۱۲

۳ـ۴ـ۱ تعيين مقدار اگزاليك اسيد و اگزالاتهاي محلول........................................................ ۱۱۳

۳ـ۴ـ۲ تعيين ارزش حجمي آب اكسيژنه با استفاده از تيتراسيون........................................ ۱۱۴

۳ـ۵ تعيين و محاسبه سختي آب................................................................................. ۱۱۷

۳ـ۵ـ۱سختي موقت.................................................................................................. ۱۱۸

۳ـ۵ـ۲ سختي دائم................................................................................................... ۱۱۹

۳ـ۵ـ۳ سختي كل..................................................................................................... ۱۱۹

۳ـ۵ـ۴ واحد اندازه گيري سختي................................................................................... ۱۱۹

۳ـ۵ـ۵ اندازگيري سختي دائم...................................................................................... ۱۲۱

۳ـ۵ـ۶ روش محاسبه سختي دائم............................................................................... ۱۲۲

۳ـ۵ـ۷ روش محاسبه سختي موقت............................................................................. ۱۲۳

۳ـ۶ آزمايش تعيين دانسيته........................................................................................ ۱۲۵

۳ـ۶ـ۱ اندازه‌گيري دانسيته جامدات............................................................................... ۱۲۷

الف ـ اندازه‌گيري دانسيته فلزات نامحلول در آب.............................................................. ۱۲۷

ب ـ اندازه‌گيري دانسيته مواد جامد محلول در آب (نمكها)................................................. ۱۲۸

۳ـ۶ـ۲ اندازه‌گيري دانسيته مايعات خالص....................................................................... ۱۲۹

۳ـ۶ـ۳ اندازه گيري دانسيته محلولها............................................................................. ۱۳۰

۳ـ۶ـ۴ اندازه گيري دانسيته گازها................................................................................. ۱۳۱

۳ـ۶ـ۵ اندازه گيري دانسيته جامدات داراي اشكال منظم................................................... ۱۳۲

۳ـ۶ـ۶ اندازه گيري دانسيته جامدات داراي اشكال هندسي نامنظم .................................... ۱۳۳

۳ـ۷ آزمايش تعيين وزن اتمي منيزيم............................................................................ ۱۳۶

محاسبات.............................................................................................................. ۱۳۸

۳ـ۸ طيف شعله عناصر.............................................................................................. ۱۴۲

۳ـ۸ـ۱ ايجاد رنگ در شعله.......................................................................................... ۱۴۳

الف ـ بررسي رنگ شعله نمكها.................................................................................. ۱۴۶

ب ـ بررسي چگونگي پوشانندگي رنگهاي پررنگتر طيفهاي فلزات....................................... ۱۴۷

ج ـ شناسايي بعضي از غير فلزات با تست شعله.......................................................... ۱۴۸

۳ـ۸ـ۲ تفسير رنگ شعله بعضي از عناصر و ساختار اتمي آنها............................................ ۱۴۹

۳ـ۹ آزمايش تعيين عدد آووگادرو................................................................................... ۱۵۲

۳ـ۹ـ۱روش اول......................................................................................................... ۱۵۳

۳ـ۹ـ۲ روش دوم....................................................................................................... ۱۵۵

۳ـ۹ـ۳ روش سوم..................................................................................................... ۱۵۷

۳ـ۹ـ۴ روش محاسبه حجم گاز در شرايط استاندارد (STP)................................................ ۱۶۰

۳ـ۹ـ۵ محاسبه حجم يك مول گاز بوتان......................................................................... ۱۶۱

۳ـ۹ـ۶ محاسبه ثابت آووگادرو....................................................................................... ۱۶۲

۳ـ۱۰ آزمايش قانون جرم............................................................................................ ۱۶۵

الف ـ تهيه مس نيترات از مس.................................................................................... ۱۶۶

ب ـ تبديل نيترات به مس كربنات................................................................................. ۱۶۷

ج ـ تبديل مس كربنات به مس كلريد............................................................................ ۱۶۷

د ـ تبديل مس كلريد به مس هيدروكسيد و مس اكسيد................................................... ۱۶۸

هـ ـ تبديل مس هيدروكسيد و مس اكسيد به مس سولفات و مس اوليه............................ ۱۶۸

۳ـ۱۱ آزمايش تعيين جرم مولكولي گازها....................................................................... ۱۷۰

۳ـ۱۲ آزمايش تعيين جرم مولكولي از طريق نزول نقطة انجماد .......................................... ۱۷۶

۳ـ۱۲ـ۱ تعيين نقطه انجماد نفتالين.............................................................................. ۱۷۸

۳ـ۱۲ـ۲ تعيين ثابت نزول نقطه انجماد نفتالين................................................................. ۱۷۹

۳ـ۱۲ـ۳ تعيين جرم مولكولي گوگرد............................................................................... ۱۸۰

۳ـ۱۳ آزمايش تعيين گرماي انحلال پتاسيم نيترات........................................................... ۱۸۲

۳ـ۱۴ آزمايش تعيين گرماي واكنش اسيد و باز................................................................ ۱۸۸

۳ـ۱۵ اندازه گيري سرعت واكنش در غلظتها و دماهاي مختلف........................................... ۱۹۱

۳ـ۱۵ـ۱ اثر غلظت بر روي سرعت واكنش....................................................................... ۱۹۳

۳ـ۱۵ـ۲ اثر دما برروي سرعت واكنش............................................................................. ۱۹۵

۳ـ۱۶ آزمايش تعيين ثابت تعادل يك واكنش شيميايي...................................................... ۱۹۷

۳ـ۱۷ آزمايش تشكيل پيلها........................................................................................ ۲۰۶

۳ـ۱۷ـ۱ تعريف نيروي الكتروموتوري (EMF)...................................................................... ۲۱۱

۳ـ۱۷ـ۲ الكترود استاندارد هيدروژن............................................................................... ۲۱۲

۳ـ۱۷ـ۳ پتانسيل نيم پيل............................................................................................ ۲۱۳

فصل چهارم آزمايشهاي تكميلي

۴ـ۱ جداكردن يونها با استفاده از كروماتوگرافي كاغذ........................................................ ۲۲۳

۴ـ۲ تركيبات يوني كووالانسي ـ واكنشهاي يوني............................................................ ۲۳۱

۴ـ۳ آزمايش كاهش اكسيدهاي فلزي........................................................................... ۲۳۷

الف ـ احياي مس اكسيد توسط هيدروژن...................................................................... ۲۳۸

ب ـ احياي مس اكسيد توسط پودر زغال....................................................................... ۲۴۰

۴ـ۴ واكنش باكاتاليزور آنزيمي به روش ميكرو.................................................................. ۲۴۱

الف ـ تجريه هيدروژن پراكسيد به وسيله كاتالاز.............................................................. ۲۴۲

ب ـ تجزيه پراكسيد باقيمانده...................................................................................... ۲۴۳

پيوستها

۱ـ جدول تغييرات فشار بخار آب در دماهاي مختلف......................................................... ۲۴۵

۲ـ جدول معرفي عناصر، نماد و عدد اتمي آنها................................................................ ۲۴۶

۳ـ قالب گزارش كار................................................................................................... ۲۵۱

۴ـ منابع................................................................................................................. ۲۵۳